xys

– Pocztówkowy szał, każdy z nas ich pięćset miał – śpiewał wokalista grupy Perfect w utworze Autobiografia. I nie ma w tym wielkiej przesady. Właśnie od pocztówek lub ewentualnie monet rozpoczynała się droga większości kolekcjonerów. Niektórzy przy pocztówkach zostali.

Tak właśnie zrobił Piotr Lepka, który był gościem marcowego wieczoru klubowego OKK. Piotr Lepka zbiera pamiątki dotyczące historii Ostrowa. Szczególnym sentymentem darzy pocztówki i stare fotografie.

– Przygodę z tworzeniem kolekcji starych pocztówek rozpocząłem w 2004 roku – mówił na Małej Scenie OCK Piotr Lepka. – Źródłem inspiracji dla mnie były wydane w 1998 i 1999 roku przez Muzeum Miasta albumy poświęcone tej tematyce oraz wizyty w sklepie kolekcjonerskim ERMIX przy ul. Sukienniczej 3 prowadzonym przez legendę ostrowskiego świata kolekcjonerów Ryszarda Mikołajczyka.

Część zbioru Piotra Lepki znana jest ostrowianom – gość wieczoru systematycznie pojawia się bowiem podczas kolejnych wrześniowych edycji Ostrowskiego Dnia Kolekcjonera. Jest też autorem kilku artykułów opublikowanych na łamach Kolekcjonera Ostrowskiego, m.in. na temat najstarszej pocztówki związanej z Ostrowem czy też pocztówek patriotycznych.

– Świat ilustrowanej karty pocztowej jest tak bogaty, że może przyprawić o zawrót głowy – mówił podczas spotkania w OCK Piotr Lepka tłumacząc czym kierują się filokartyści tworząc swój zbiór. – Poza najczęściej wybieranym kluczem topograficznym (podróż sentymentalna po dawnym Ostrowie i tym podobne) można obrać za cel wybrany temat, na przykład: dworce kolejowe, cukrownie, pałace i dwory, apteki, wiatraki, jednostki wojskowe, synagogi, kościoły, dzwony, pocztówki patriotyczne, reklamowe. Kluczem może być też maniera wydawnicza (okres secesji z bogactwem form, vorlaufery) lub konkretny wydawca.

Swoją prezentację przygotowaną na klubowy wieczór kolekcjoner podzielił na trzy części: wybór pocztówek z Ostrowa wydanych w okresie secesji, pocztówki z terenu Polski wydane przez potentata z Hamburga oraz pocztówki z terenu Polski wydane w dekoracyjnej formie (tłoczone, dekoracyjne winiety ze złoceniami, herbami itd.). Szczególnie te ostatnie zaskoczyły uczestników spotkania.

– Oczywiście, że tak – mówił Piotr Lepka pytany o to, czy jest sens rozpoczynać tworzenie kolekcji pocztówek w 2022 roku. – Pewnie trudniej będzie znaleźć choćby te, które dziś znane są w jednym tylko egzemplarzu stanowiącym ozdobę zbioru któregoś z kolekcjonerów. Każda jednak pocztówka, którą zaopiekuje się młody kolekcjoner, to jeszcze jedna pamiątka z naszej historii, która ma szansę zostać ocalona przed zniszczeniem.

Po kilkunastu miesiącach przerwy spowodowanej obostrzeniami nałożonymi na publiczne spotkania organizowane w czasie pandemii, Ostrowski Klub Kolekcjonera wrócił do realizacji pełnej oferty, jaką zwyczajowo przygotowywał dla mieszkańców Ostrowa i regionu. Gościem pierwszego po przerwie spotkania OKK był znany w świecie ostrowskich pasjonatów Kazimierz Adamowicz.

Kazimierz Adamowicz już trzykrotnie prezentował swoje zbiory podczas Ostrowskich Dni Kolekcjonera, przedstawiając zwiedzającym trzy tematy: „Matka Boża w pocztówce”, „Sanktuaria maryjne w pocztówce” oraz „Pamięć. ZNTK – Fabryka Wagon”. Na spotkanie klubowe zorganizowane w lutym 2022 roku Kazimierz Adamowicz zapraszał zainteresowanych przede wszystkim tym ostatnim tematem. I nic w tym dziwnego. Gość wieczoru to wieloletni pracownik ostrowskich zakładów, uczestnik słynnego protestu z roku 2003. Nie kogo innego, tylko właśnie jego rozpoznać można na zdjęciach wśród liderów marszu protestacyjnego pracowników zakładów. Kazimierz Adamowicz szedł wówczas trzymając w rękach klepsydrę informującą o śmierci ZNTK.

– Od lat powtarzam, że Ostrów ma dwie matki – mówił do uczestników spotkania zorganizowanego tradycyjnie na Małej Scenie OCK. – Pierwszą z nich jest ostrowski kościół pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika, wokół którego organizowało się życie kulturalne i patriotyczne miasta w okresie ostatnich lat zaborów, I wojny światowej i pierwszych lat po odzyskaniu niepodległości. Drugą matką była Fabryka Wagon, która stała się kołem zamachowym rozwoju miasta.

Kazimierz Adamowicz przygotował interdyscyplinarny zbiór pamiątek po zakładzie. Wśród nich znalazły się bite w ZNTK medale, wykorzystywane przez ZNTK tabliczki znamionowe, zdjęcia… Nie zabrakło kolejnych numerów tygodnika Wagon, który przez pewien okres pełnił rolę gazety miejskiej. Zainteresowanie kolekcjonerów ostrovianów wzbudziła niepozorna, rzadko spotykana metalowa odznaka z winietą Wagonu.

Sporo czasu Kazimierz Adamowicz poświęcił ostatniemu okresowi historii zakładów, walce pracowników o utrzymanie produkcji, latom systematycznego niszczenia kolejnych obiektów fabryki i strajkowi, po którym do zbioru pamiątek Adamowiczowi udało się dołączyć malowany na terenie fabryki obraz Chrystusa. Smutnym podsumowaniem historii zakładu była prezentacja zdjęć, na których widać jak znikały fabryczne hale.

– Wiele z posiadanych przeze mnie przedmiotów związanych z ostrowskimi ZNTK to rzeczy, które wyjąłem ze śmietników lub z kartonów przeznaczonych do wyrzucenia – mówił Kazimierz Adamowicz. – Nie byłem wszędzie. Nie mogłem wziąć wszystkiego. Jestem przekonany, że zniszczonych zostało wiele cennych pamiątek dokumentujących ważny etap historii miasta. Wielka szkoda.

.

Marcowe spotkanie Ostrowskiego Klubu Kolekcjonera trudno nazwać kolekcjonerskim. Gość klubowego wieczoru, którym tym razem był Bartosz Giwerski, kolekcjoner klocków lego – mówił bowiem nie o zbiorze, a o swojej drugiej pasji – sokolnictwie.

Sokolnictwo to łowy z ułożonymi do tego celu ptakami szponiastymi. Szponiastymi, a nie drapieżnymi, bo – jak mówił Bartosz Giwerski – wymaga tego panująca moda na polityczną poprawność, która z niewiadomych przyczyn utrudnia nam życie nie pozwalając nazywać rzeczy po imieniu.

Sokolnictwo z czasem zyskało charakter sztuki i szlachetnej rozrywki, stając się elementem kultury łowieckiej wielu narodów – mówił gość marcowego spotkania. – Jego dawny, nieprzerwany od wieków charakter, zniknął z końcem XVIII wieku, kiedy – za wyjątkiem kilku krajów – sokolnictwo praktycznie przestało istnieć.

Jak tłumaczył Bartosz Giwerski, reaktywowane przez pasjonatów dopiero w połowie XX wieku współczesne sokolnictwo ma zupełnie inny wymiar i charakter. Choćby to, że ze względu na rzadkość i potrzebę ochrony ptaków drapieżnych, posiadanie czy obrót nimi w celach sokolniczych podlega wielu obostrzeniom, a samo polowanie z ptakami łowczymi większym ograniczeniom, niż polowanie z bronią.
Dziś sokolnictwem w Polsce zajmuje się ok. 100 osób. Wielu z nich to – podobnie jak Bartosz Giwerski – uczniowie mistrza Henryka Mąki z Poznania. Zajmują się nie tylko polowaniem – spotkać ich można na wszystkich lotniskach pasażerskich w Polsce, gdzie dbają o to, by ptaki nie stanowiły zagrożenia dla startujących i lądujących samolotów.

W czasie internetowego spotkania grono uczestników miało okazję poznać nie tylko suche fakty, ale na żywo zobaczyć ptaki, którymi na co dzień opiekuje się Bartosz Giwerski: sokoła (raroga górskiego – lannera), myszołowca towarzyskiego, zwanego jastrzębiem Harrisa i puchacza bengalskiego. To, co było z pewnością dla wielu zaskoczeniem, to informacja, że to jednak sokół jest mniejszy od jastrzębia oraz fakt, że wytrawni sokolnicy do polowań potrafią ułożyć nawet orła przedniego!

Zdradzając tajniki codzienności sokolników pasjonat tłumaczył, czym jest pętca, karnal czy dłużec, a więc akcesoria, bez których sokolnicy nie wyruszają w teren. Uczestnicy spotkania usłyszeli także o imprintach, czyli ptakach bardzo szybko zabranych z gniazda lub wyklutych w inkubatorze, które – karmione od początku przez sokolnika – traktują go jako swojego rodzica.Sokół czy jastrząb to nie pies – mówił Bartosz Giwerski. – Człowiek nie jest dla nich panem, tylko partnerem. Jeśli nie poświęci się im czasu, jeśli ptak poczuje się zaniedbany, któregoś dnia może odlecieć i po prostu nie wrócić.

.

25 lutego 2021, w ostatni czwartek miesiąca, jedenaście miesięcy po poprzednim, odbyło się kolejne spotkanie Ostrowskiego Klubu Kolekcjonera. Przerwę w cyklu wieczorów klubowych, spowodowaną wprowadzonymi w związku z trwającą wciąż pandemią obostrzeniami, udało się przerwać organizując spotkanie on-line w Internecie.

Taki już los prezentujących swoje zbiory podczas Ostrowskiego Dnia Kolekcjonera, że przybliżając ostrowianom swoje kolekcje tak naprawdę nie mają czasu przyjrzeć się temu, co przygotowali inni wystawcy. Właśnie dlatego pierwsze zorganizowane w Internecie spotkanie poświęcone zostało niemieckiemu odbiornikowi ludowemu Volksempfänger, który podczas ubiegłorocznego Dnia Kolekcjonera prezentował Andrzej Cieślak.

Nieprzypadkowo właśnie tym tematem stowarzyszenie wznowiło cykl klubowych spotkań: Andrzej Cieślak był bowiem tym, który od kilku miesięcy przekonywał, że działalność stowarzyszenia chociaż w tej części przenieść można do sieci. Zainteresowanie lutowym spotkaniem pokazało, że miał rację.

Ci, którzy 25 lutego skorzystali z zaproszenia i zameldowali się na platformie Google Meet, z pewnością nie żałują. Czym innym jest bowiem obejrzenie kilkunastu blisko dziewięćdziesięcioletnich konstrukcji nawet z bliska, a czym innym poznanie ich historii. Szczególnie interesujące dla laików było zestawienie sytuacji na niemieckim rynku radiowym z tym, co działo się w Polsce. Jak mówił Andrzej Cieślak, w 1938 roku, z wynikiem ok. 3,1 abonenta na 100 mieszkańców, Polska znajdowała się na miejscu siedemnastym – jednym z ostatnich – w Europie pod względem liczby aparatów radiowych przypadających na mieszkańca. Szczególnie niskie nasycenie było na wsiach i terenach wschodnich. Milionowego abonenta radiowego zarejestrowano dopiero na początku 1939 roku.

Tymczasem w Niemczech tylko w szczytowym 1934 roku sprzedano ponad 1,8 miliona odbiorników radiowych, z czego aż 830 tysięcy stanowiły prezentowane podczas spotkania Volksempfängery VE 301. Mimo że radioodbiorniki te – jak mówił Andrzej Cieślak – już w momencie wprowadzenia ich na rynek były konstrukcją przestarzałą, o ich popularności decydowała ogólnoniemiecka kampania promocyjna „taniego odbiornika dla każdego” oraz cena.

Odbiornik VE 301 (V – Volks – ludowy, E – Empfänger – odbiornik, 301 – 30 stycznia 1933 roku prezydent Hindenburg mianował Adolfa Hitlera kanclerzem Niemiec) powstał w firmie SEIBT. Jego konstruktorem był Otto Griessing, a bakelitową obudowę zaprojektował Walter Kerstinf. VE 301 wyceniono na 75 marek – wynagrodzenie robotnika wahało się w granicach 120-150 marek. Właśnie dlatego VE 301 można było kupić płacąc za niego w 18 ratach. Produkcję VE 301, wypieranego przez nowocześniejszą konstrukcję DKE 1938, zakończono w 1943 roku.

Po salach tradycji kolejarzy, strażaków i harcerzy, członkowie OKK skorzystali z zaproszenia do zwiedzenia bogatej w pamiątki sportowe siedziby Terenowego Klubu Olimpijczyka w Wysocku Wielkim.

Terenowy Klub Olimpijczyka w Wysocku Wielkim to najstarszy taki klub w Polsce, co potwierdza certyfikat nr 1 Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Dla TKO rok 2020 jest niezwykle ważny – to rok 45-lecia działalności klubu, którego pracami w ostatnich latach kieruje Mieczysław Knychała. Właśnie on osobiście przyjął gości: uczestników wyjazdowego spotkania OKK, przybliżając im historię Klubu Olimpijczyka oraz opowiadając o okolicznościach pozyskania wielu niezwykle cennych pamiątek sportowych zgromadzonych w sali TKO w Gminnym Ośrodku Kultury w Wysocku Wielkim.

Nic dziwnego, że w ciągu 45. lat działalności Terenowego Klubu Olimpijczyka w niewielkiej podostrowskiej miejscowości powstało prawdziwe muzeum polskiego olimpizmu, jeśli spojrzy się na listę tych, których udało się ściągnąć do Wysocka Wielkiego, poczynając od pierwszego goszczącego tu medalisty olimpijskiego Janusza Sidły, przez takich mistrzów jak Irena Szewińska czy Jerzy Kulej, po srebrną medalistkę olimpijską z 2016 roku z Rio de Janeiro Martę Walczykiewicz, która odwiedziła klub w Wysocku dosłownie kilkanaście dni przed kolekcjonerami.

Uwagę członków Ostrowskiego Klubu Kolekcjonera przykuwały zgromadzone w TKO pamiątki. Medale, puchary, proporczyki, programy, flagi olimpijskie: z Seulu (1988), Albertville (1992) czy Lillehammer (1994), dyplomy, maskotki… Mieczysław Knychała przyznaje, że nikt nie wie, ile pamiątek eksponowanych jest w klubowej sali. Wszystkim z uwagą przyglądali się ci, którzy budują swoje „sportowe” zbiory, ale nie tylko. Sala TKO to bowiem prawdziwa kopalnia autografów znanych Polaków. Także ci, którzy zbierają medale, zdjęcia czy pocztówki według różnych kluczy, niejednokrotnie wzdychali spoglądając tęsknym okiem na obiekty zgromadzone za szybami regałów. Tym bardziej, że do zbioru pamiątek w Wysocku Wielkim swoje cegiełki dołożyli nie tylko olimpijczycy, ale i żużlowcy z Edwardem Jancarzem na czele czy też wybitny polski himalaista Krzysztof Wielicki.

Sporym zainteresowaniem uczestników spotkania cieszyły się kroniki. Dla prawdziwych kolekcjonerów wiedza bowiem jest równie ważna, jak gromadzone przedmioty.

Wizyta w Wysocku Wielkim to pierwszy wyjazd Ostrowskiego Klubu Kolekcjonera poza miasto. Doskonała frekwencja spowodowała, że władze stowarzyszenia planują częściej proponować członkom klubu tego typu spotkania. Wśród potencjalnych kierunków na pierwszym miejscu wymienia się Muzeum Napoleońskie w Witaszycach.